ELEKTROJEN JENERATÖR olarak, aşağıda özellikleri sunulmuş olan 15 KVA dan 60 KVA ya kadar güçlerde alternatörlerin imalatını yapmaktayız.İmalatımız olan bualternatörler, fiyatının uygunluğu ve ülkemiz çalışma şartlarına uygunluğu sebebi ile hem jeneratör imalatçıları hem de ellerinde değişik tahrik sistem ve imkanları olan kişiler tarafından tercih edilmektedir. Aşağıda alternatörlerin teknik özellikleri,çeşitleri ve fiyatları sunulmuştur.
TEKNİK ÖZELLİKLER :
Devir 1500 devir / dakikadır.Voltaj regülasyonu eski yöntem olan transformatör - diyot sistemi veya uyartım dinamosu yerine elektronik regülatör ile sağlanır. Bu sistem hem daha dayanıklı hem de hızlıdır. Devrede kullanılan yarı iletken elemanlar alternatörün doğal hava sürkülasyonu yolu üzerine yerleştirildiğinden mükemmel.soğutulmakta.olduğundan kolay bozulmazlar.Alternatörler ve çeşitleri çift rulmanlıdır. Motorlara akuple için gerekli ara parça malzemeleri temin edilir.15 - 20 - 30 - 46 ve 60 KVA güçlerde imalatlarımız vardır.
|
MOTORUN TANIMI
Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye
çeviren makinelere motor denir.
Zamanlarına Göre:
1- Dört zamanlı motorlar
2- İki zamanlı motorlar
Kullanılan Yakıtlara Göre:
1- Benzinli motorlar
2- Dizel motorlar
3- LPG motorlar
Yakıtın Yanma Yerine Göre:
1- İçten yanmalı motorlar
2- Dıştan yanmalı motorlar
Yapım Özelliklerine Göre:
1- Sıra tipi
2- Birbirlerinin karşılarına yatık (Düz, hafif,
eğik, boksör tipi)
3- Sıra halinde bir açı ile birleştirilmiş (V tipi)
4- Daire şeklinde (Yıldız tipi)
Silindir Sayılarına Göre:
1- Tek silindirli
2- Çok silindirli
Soğutma Sistemlerine Göre:
1- Su soğutmalı
2- Hava soğutmalı
MOTORUN
PARÇALARI
1- Silindir Bloğu: İçinde silindir bloğunun bulunduğu ve motor parçalarını üzerinde taşıyan ana
parçadır.
2- Silindir Kapağı: Silindir Kapağı Silindir bloğu üzerini kapatan
ve yanma odalarını meydana getiren kapaktır.
8- Manifoldlar (emme-egzoz): Hava yakıt karışımını silindirlere, yanmış gazları dışarıya taşıyan
borulardır.
10- Endüksiyon Bobini (Ateşleme): Endüksiyon Bobini Aküden gelen akımı 15.000-25,000 volta yükselten parçadır.
12- Konjektör (regülatör): Şarj dinamosunun ürettiği elektriği doğru akıma çeviren ve 12 volt
değerinde düzenleyen parçadır.
14- Krank Mili: Pistonların bağlı olduğu, motorun çalışması sonucu elde edilen hareketin
ve gücün motordan alınmasına yarayan mildir.
15- Piston: Silindir
içersinde hareket eden ve hareketi krank miline iletmesine yardımcı olan
parçadır.
17- Yağ Pompası: Karterdeki yağı basınçla hareketleri parçalara gönderir.
18- Yakıt Pompası (benzin otomatiği): Yakıtı basınçla karbüratöre gönderen parça:
19- Distribütör: Benzinli motorlarda ateşleme sırasına göre bujilere elektrik enerjisi
gönderen parçadır.
20- Marş Motoru: Motora ilk hareket veren parçadır. Elektrik enerjisini hareket enerjisine
çevirir.
21- Alternatör (şarj dinomosu): Alternatör araç için gerekli elektrik enerjisini üreten parçadır. Hareket enerjisini
elektrik enerjisine çevirir.
22- Su Pompası (devirdaim): Suyun silindir içindeki kanallarda dolaşmasını sağlar.
23- Enjektör Pompası:Dizel motorlarda yakıtı basınçla enjektörlere gönderen parçadır.
|
|
1. Zaman : Emme - Sıkıştırma
2. Zaman : Ateşleme (iş) - Egzoz
İki zamanlı motorların çalışma sistemine gelin birlikte bir göz atalım...
1- Emme - Sıkıştırma:Silindire yakıt-hava karışımının alınması ve sıkıştırılması.
2- Ateşleme - Egzoz:Sıkıştırlan hava-yakıt karışımının ateşlenmesi ve artık gazların dışarıya
atılması.
ATEŞLEME
SİSTEMİ
Görevi: Silindirdeki
sıkıştırılan yakıt-hava karışımının, buji ucundaki kıvılcım yardımıyla
yanmasını sağlar.
Parçaları:
1- Akü: Kimyasal
enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Motorun çalışmadığı anda araç için
gerekli elektrik enerjisini sağlar. 12 volt elektrik akımı verir.
2- Kontak Anahtarı:Elektrik akımının iletilmesi veya kesilmesini sağlayan parçadır. Kontak
anahtarı üç devrelidir. Birinci devrede akımı, aydınlatma ve gösterge
cihazlarına gönderir. İkinci devrede akımı ateşleme sistemine gönderir.
Üçüncü devrede marş motorunu çalıştırır.
3- Endüksiyon Bobini:Aküden aldığı 12 voltluk elektrik akımını 15 - 25 bin volta
yükseltir.
4- Enjektör: Yakıtı toz
halinde (pülverize) silindire gönderen parça.
5- Kam (eksantrik) Mili:Krank milinden aldığı hareketle bazı motor sistemlerinin çalışmasını
sağlayan parçadır.
6- Supaplar: Yakıtın
silindirlere alınmasını (emme), egzoz gazlarının silindirden atılmasını
sağlayan parçadır (egzoz)
7- Besleme Pompası:Dizel motorlarda mazotu enjektör pompasına ileten parçadır.
DÖRT ZAMANLI
MOTORLARIN ÇALIŞMA SIRALAMASI
1. Zaman : Emme
2. Zaman : Sıkıştırma
3. Zaman : Ateşleme (İş)
4. Zaman : Egzoz
DÖRT ZAMANLI
BENZİNLİ MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSİPLERİ
1- Emme: Yakıt-hava
karışımının silindire alınması
2- Sıkıştırma: Silindire alınan havanın sıkıştırılması
4- Egzoz : Silindir
içinde kalan artık gazların dışarıya atılması
DÖRT ZAMANLI
DİZEL MOTORLARIN ÇALIŞMA PRENSİPLERİ
1- Emme: Silindire
temiz havanın alınması
2- Sıkıştırma : Silindire alınan havanın sıkıştırılması
3- Ateşleme : Sıkıştırılan havanın üzerine yakıtın enjektörle püskürtülerek yanması
4- Egzoz : Silindir
içinde kalan artık gazların dışarıya atılması.
|
|
1- Distribitör: Endüksiyon bobininden gelen yüksek gerilim elektrik akımını ateşleme
sırasına göre bujilere gönderir.
a) Platin: Açılıp kapanarak
endüksiyon bobininin yüksek gerilim meydana getirmesine yardımcı olur.
b) Meksefe (kondansatör): Platinin
yüksek gerilimden zarar görmesini önler.
c) Tevzi makarası: Yüksek gerilimin
sırası ile bujilere gönderilmesini sağlar.
2- Buji: Distribütörden
gelen elektrik akımını tırnakları arasında kıvılcım yaratarak silindir
içindeki yakıt hava karışımının yanmasını sağlar.
Sistemin Bakım ve Arızaları:
Akü elektrolit seviyesi kurşun plakaların 1 cm.
üzerinde olması gerekir. Elektrolit seviyesi düştüğünde saf su ile
tamamlanır. Kışın akümülatörün donmaması için tam şarj ettirilirmesi gerekir.
Akü üzerinin temiz olması gerekir. Temizlenmediği
takdirde pisliklerin devreyi tamamlayarak akünün kendi kendine boşalmasına
sebep olur.
Havalandırma deliklerinin açık olması gerekir.
Deliklerin kapalı olması halinde akü patlar. Akü kutup başları oksitlenmeyi
önlemek için gres yağı ile yağlanmalı. Oksitlenen kutup başları sodalı sıcak
su ile temizlenmeli. Artı kutup başı, eksi kutup başına göre daha kalındır.
Kutup başı kelepçelerinin iyi sıkılmış olması ve kabloların akımı iyi iletmiş
olması gerekir. Kutup başlarına aynı anda madeni bir parça değmemesi gerekir.
Aksi halde akü patlar. Araçta elektrik kaynağı yapılırken akü kutup başı
kelepçelerinin sökülmesi gerekir. Digital göstergeli tip araçta akü takviyesi
yapılmaz.
Akü araca ters bağlanırsa diyotları görev yapmayacak
şekilde tahrip olur. Kutup başlarına asla vurulmamalıdır. Akü başka bir akü
ile takviye edilirken artı kutup artıya, eksi kutup eksiye bağlanır. (Paralel
bağlanır.) Motor çalışmazken kontak anahtarı ateşleme durumunda açık
bırakılırsa platin yada endüksiyon bobini yanar. Elektronik ateşleme
sisteminde mekanizmayı elektronik beyin kontrol eder ve distribütörde platin
yoktur.
Kullanma klavuzuna göre, belirli klometre sonunda
aracın bujilerinin ve platinin değiştirilmesi gerekir
Ateşleme sisteminde platin, avans ve buji ayarları
yapılmalıdır. Platin meme yapmış ise, ince zımpara ile temizlenmelidir.
Platin meme yaparsa, meksefe (kondansatör) arızalanmıştır. Buji kablolarından
birinin çıkmış olması, tekmeli (sarsıntılı) çalışmasına neden olur.
Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının
nedenlerinden biri de bujilerin kurum bağlayarak normal ateşleme yapmıyor,
platin veya buji ayarının bozuk olması motorun çekişten düşmesine neden
olur. Buji ve platin ayarı yanlış yapılmış bir motorun egzoz dumanı
siyah renkli çıkar. Avans ayarı bozuk olursa motor güçten düşer veya
çalışmaz.
YAKIT SİSTEMİ
Benzinli
motorlarda yakıt sistemi
Görevi: Değişik motor
devirlerine göre yakıt hava karışımını silindirlere göndermek.
Parçaları:
1- Yakıt deposu ve şamandırası: Yakıtın
depo edildiği kap.
2- Yakıt göstergesi:Depodaki yakıt
miktarını gösterir. Kontak açıldığı zaman çalışır.
3- Benzin pompası (otomatiği): Hareketini
kam milinden alır, depodan çektiği yakıtı karbüratöre gönderir. (Yakıt
otomatiği)
4- Benzin filitresi:Benzini temizler.
5- Karbüratör: Yakıt-hava
karışımını 1/15 oranında ayarlayan parçadır. Rölanti ayarı yapılır.
Rölanti, jigle, kapış, güç, yüksek hız devreleri
vardır.
6- Hava filitresi: Havanın içindeki
yabancı maddeleri temizleyerek silindirlere temiz hava gönderen, karbüratörün
üzerindeki parçadır. Hava filitresi basınçlı hava ile temizlenir. Tıkalı ola
hava filitresi yakıt sarfiyatını arttırır, yanma kötüleşir ve egzozdan siyah
duman çıkar.
|
|
7- Emme manifoldu: Karbüratördeki
yakıt-hava karışımının silindire girmesini sağlayan parçadır.
8- Egzoz manifoldu: Silindir
içindeki yanmış gazları egzoz borusundan iterek atılmasını sağlar.
Sistemin Çalışması:Marşa basıldığında benzin pompası yardımı ile depodan alınan benzin
karbüratöre gelir. Karbüratör, 1 birim benzine 15 birim hava karıştırarak
silindire gönderir. Silindirdeki bu karışım buji kıvılcımı ile ateşlenerek
yanma sağlanır.
karbüratör devreleri:
1- Jigle devresi: Soğuk havalarda motorun kolay çalışmasını sağlayan devredir. Zengin
karışım meydana getirir. Jigle çekili unutulursa yakıt sarfiyatı artar, motor
yüksek devirde çalışır. Egzoz gazının rengi siyah olur.Jigle kelebeği
karbüratörün hava girişi kısmındadır. Otomatik jigleli araçlarda yaza ve kışa
göre ayar yapılması gerekir.
2- Rölanti devresi:Aracın gazına basmadan kendi kendine çalıştığı devredir. Rölanti
devresinin ayarı yüksek olursa yakıt sarfiyatı artar. Rölanti ayarı bozuk
olursa, motor düzensiz çalışır veya durur.
3- Kapış devresi: Ani gaza basıldığında karbüratörden silindire ek yakıt gönderen devredir.
Kapış devresi arızalı olduğunda; çalışan motorun gazına aniden basıldığında
motor stop eder.
4- Yüksek hız devresi:Gaz pedalının sonuna kadar basıldığında, karbüratörden silindire daha çok
yakıtın gittiği devredir.
5- Güç devresi: Gaz pedalına basıldığı andaki devredir. Gaz pedalına basma düzeyine göre
karbüratörden silindire yakıt-hava karışımının miktarını ayarlamaktadır.
Not: subap
ayarları bozuk olan motor düzensiz çalışır. Ani duruş ve kalkışlar yakıt
sarfiyatını arttırır. Araca yakıt koyarken motorun stop edilmesi gerekir.
Boğulmuş motoru çalıştırırken gaza sonuna kadar basılır, sonra marş yapılır.
Motor ısındıktan sonra stop ediyorsa karbüratöre bakılır. Yakıt içinde
yabancı maddeler motorun düzensiz çalışmasına sebep olur. Motor çalışmazken
gaz pedalına basmak, motorun boğulmasına yol açar.
Araçta egzozdan fazla ses çıkıyorsa sebebi egzoz
susturucuları veya boruları delik demektir. Motor ısınınca stop ediyorsa
karbüratör ayarları kontrol edilmelidir. Enjeksiyon sistemli araçlarda
karbüratör yoktur.
Enjektöre gelen yakıt, hava ile karıştırılarak
silindire gönderilir.
Katalitik konvertör bulunan araçlar kurşunsuz benzin
kullanırlar.
Dizel Motorlarda Yakıt Sitemi
Görevi: Mazotu
sıkıştırma zamanı sonunda silindir içerisine püskürterek yanmayı sağlamak.
Parçaları:
1- Yakıt deposu
2- Yakıt göstergesi
3- Besleme pompası: Yakıtı depodan çekerek enjektör
pompasına gönderen pompa.
4- Yakıt filitresi: Sisteme giden yakıt içindeki
yabancı maddeleri temizler.
Depo ile enjektör pompası arasında bulunur.
5- Mazot-su ayırıcısı: Yakıt içindeki suyu ayıran
sistem
6- Mazot-enjektör pompası: Yakıtı yüksek basınçlı hale
getirerek enjektöre gönderir.
7- Hava filitresi: Silindir içine alınacak hava
içindeki yabancı maddeleri temizleyen parçadır.
8- Yüksek basınç boruları: Yakıt enjeksiyon
pompasından çıkan yüksek basınçlı yakıtı enjektöre taşıyan çelik borulardır.
9- Enjektörler: Yakıt pompasından gelen basınçlı
yakıtı silindir içine zerrecikler halinde püskürten parçadır.
Sistemin çalışması:Besleme pompası ile depodan çekilen yakıt enjektör pompasına gelir.
Enjektör de silindir içinde sıkıştırılmış, ısınmış temiz havanın üzerine
yakıtı toz halinde püskürterek yanmasını sağlar.
|
|
Dizel motorlarının hava yapmasının sebepleri:
1- Yakıt bittiğinde,
2- Filitre ve mazot-su ayırıcısı temizlendiğinde,
3- Sistemde herhangi bir gevşeklik, çatlak olduğunda
motor hava yapar.
Hava yapan motor çalışmaz. Dizel motorlarda
kullanılan yağlı tip hava filitresi gaz yağı ile yıkanarak temizlenir. Dizel
motoların soğuk havalarda rahat çalışabilmesi için ısıtma bujileri
kullanılır. Eğer araç uzun süre kullanılmayacaksa yakıt deposu doldurulur.
Egzozdan siyah duman çıkıyorsa yakıt pompası ayarsızdır. Dizel motorların
yakıt sisteminde, günlük olarak yapılacak işlem yakıt deposunun suyunu
almaktır. Dizel motorlarda marş yapıldığında marş motoru dönüyor, fakat motor
çalışmıyorsa sebebi yakıt filitresinin tıkalı olması olabilir.
YAĞLAMA
SİSTEMİ
Görevi:
Motorun yağlanması; birbirine sürtünerek çalışan
parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltarak aşınmaları önlemek, motorun
soğutulmasına yardımcı olmak, aşınmalar sonucu oluşan taşları temizlemek,
boşlukları doldurarak sızdırmazlığı sağlamak.
Parçaları:
1- Yağ karteri: Yağı dinlendirir, soğutur. Yağa
depoluk eder.
2- Yağ pompası: Basınçlı olarak yağı sisteme
gönderir.
3- Yağ seviye kontrol çubuçuğu: Yağın seviyesini gösterir.
4- Yağ müşiri: Yağın basıncı elektiriksel olarak
ölçer, yağ göstergesine iletir.
5- Yağ göstergesi: Sistemdeki yağın basıncını
gösterir.
Çalışması: Motorun
çalışması ile birlikte yağ pompası da çalışmaya başlar. Karterdeki yağ önce
kaba süzgeçten, sonra yağ filitresinden geçirilerek basınçlı olarak yağ
kanallarına gönderilir. İşi biten yağ geri dönüş kanallarından kartere gelir.
Yağ sistemde dolaşırken pislikleri temizler, soğutmaya yardımcı olur. Kartere
indiğinde pisliklerini bırakır, soğur ve tekrar kanallara gitmeye hazır olur.
Motor yağı
Motorda sürtünmeden dolayı oluşan aşınmayı önleyen
yağ, aynı zamanda temizlik ve soğutma işini de yapar. Motorlarda 20 x 50 yağ
kullanılır. Kullanma kılavuzunda belirten zamanlarda muhakkak
değiştirilmelidir. Motor yağı günlük bakımda kontrol edilir. Silindirde
aşıntı varsa motor yağ yakar, motor yağ yakarsa egzozdan mavi duman çıkar.
Motor yağı değiştirileceği zaman motorun sıcak olmasına dikkat edilir.
Yağ Filitresi
Yağın temizlenmesini sağlar. Kullanma kılavuzunda
belirtilen zamanlarda diğiştirilmelidir. Kural olarak iki yağ değişiminde
filitre değiştirilir. Motor çalışırken yağ filitresi tıkanırsa yağ basıncı
aniden düşer. Kırmızı yağ lambası yanar. Yağ lambası yandığında motor durdurulmalıdır.
Yağ seviye kontrol çubuğu
Yağın seviyesini gösterir. Yağ kontrol edildiğinde
yağ, kontrol çubuğunun iki çizgisi arasında olmalıdır.
Yağ Müşiri
Yağın çalışma basıncını sürücü mahallindeki yağ
göstergesine iletir. Kablosu koptuğunda, bağlantısı gevşediğinde akım
iletmez.
Yağ göstergesi
Motorun yağlama sisteminin çalışıp çalışmadığını
sürücüye gösterir. Bazı araçlarda manometre vardır. Ama tüm araçlarda kırmızı
yağ lambası vardır. Yağlama ile ilgili tehlikeli bir durum olduğunda kırmızı
yağ lambası yanar. Karterde yağ lambası yanar. Karterde yağ azaldığında,
herhangi bir nedenle yağ basıncı düştüğünde, müşir kablosu koptuğunda,
bağlantı gevşediğinde lamba yine yanar.
|
|
Motor çalışırken yağ göstergesinde herhangi bir
anormallik görüldüğünde motor hemen durdurulmalıdır. Marşa basılıp motor
çalıştığında yağ lambasının sönmesi gerekiyor.
Motor yağının kontrol edilmesi
Motor yağını kontrol etmek için araç düz bir zemine
alınır. Motor durdurulur. Yağın kartere inmesi için 4-5 dakika beklenir. Yağ
çubuğu önce çekilir, temizlenir, yerine yerleştirilir. Tekrar çekilerek yağ
seviyesi kontrol edilir. Yağ, yağ seviye kontrol çubuğundaki iki çizgi
arasında olmalıdır. Eksikse motordaki aşıntılar artar. Motor çok ısınır ve yanar.
Eksik yağ, supap muhafaza kapağında bulunan kapaktan yeterli miktarda
ilave edilerek tamamlanır.
Not: Motorda yağ
basıncının çok yükselme nedeni kalın numara yağ konulmasıdır. Karterde yağ
kalmamış ise de yağ basıncı düşer. Motor yağının eksilmesinin nedenleri:
1- Silindir ve segmanlar aşındığından motor yağ
yakıyorsa yağ eksilir. Bu durumda motor egzozundan mavi duman atar.
2- Karter contasının yırtılması durumunda yağ
eksilir.
3- Krank keçeleri kaçırırsa yağ eksilir.
4- Motor aşırı ısındığında yağ buharlaşarak karter
havalandırılmasından kaçar.
Not: Silindir
contası yırtıksa veya silindir çatlak ise yağa su karışır yağın rengi kirli
beyaz olur.
Rodaj zamanı
Araç yeni alındığında veya yenileştiğinde motorun
daha iyi çalışması için geçen süreye rodaj zamanı denir. Bu dönemde ani
kalkış ve sürat yapılmaz.
SOĞUTMA
SİSTEM
Görevi: Yanma sonucu
açığa çıkan ısıyı motor parçalarına zarar vermeyecek değere düşürüp, istenen
ısı değerleri arasında tutmak.
Parçaları:
1- Radyatör: Motor suyunu soğutur soğutma suyuna
depoluk eder.
2- Devirdaim pompası: Suyu basınçlı olarak radyatör
ile motor bloğu arasında devreder.
3- Vantilatör: Radyatördeki suyu soğutur. Otomatiğe
fan denir. Fan çalışmıyorsa arıza elektirik sisteminde olabilir.
4- Vantilatör kayışı: Krank kasnağından aldığı
hareketle devirdaim pompası ve beraberinde vantilatörü çevirir.
5- Termostat: Motor suyunun sıcaklığını çalışma
sıcaklığında sabit tutar. Termostat silindir kapağı çıkışında bulunur. Motor
suyunun sıcaklığını ayarlar.
6- Hararet müşiri: Motor suyunun sıcaklığını sürücü
mahallindeki hararet göstergesine iletir.
7- Hortumlar: Motor bloğu ile radyatör arasında
suyun geçişini sağlar. Kalorifer ve radyatör hortumları yaza ve kışa
hazırlanırken kontrol edilir.
8- Hararet (ısı) göstergesi: Soğutma suyunun ısısını
gösterir.
Çalışması
Motor ilk çalıştığında motor soğuk olduğundan
termostat kapalıdır. Vantilatör ve devirdaim pompası dönmesine rağmen su radyatöre
gönderilmez. Motor suyu kısa sürede ısınır ve termostat açar. Motor çalışma
sıcaklığında araç hareket ettirilebilir. Su soğuduğunda termostat yeniden
kapanır. Su sistemde bu şekilde devirdaim eder.
Motorun hararet yapma nedenleri
1- Radyatörün su seviyesinin düşük olması.
Radyatörün peteklerinin üzerine kadar su doldurulur.
2- Vantilatör kayışının gevşek olması.
a) Vantilatör kayışı gerginliği 1-1.5 cm esneyecek
şekilde olmalıdır. Daha gevşek olursa motor hararet yapar
b) Vantilatör kayışı sıkı olursa alternatör ve
devirdaim pompası yatakları arızalanır.
3- Radyatör ve motor su kanalları tıkalı olursa
motor hararet yapar. Paslar ve kireçler tıkanıklık yapar.
4- Aracın uygun viteste kullanılmaması: Devamlı
düşük viteste gidilirse motor hararet yapar.
|
|
5- Termostatın zamanında açılmaması: Eğer zamanında
açılmazsa hararet yapar.
6- Fanlı sistemde fanın arızalı olması: Otomatik fan
arızalı olur, çalışmazsa motor hararet yapar.
7- Radyatör peteklerinin tıkalı olması.
8- Vantilatör kayışının kopması: Kayış koptuğunda
devirdaim ve vantilatör dönmeyeceğinden motor hararet yapar. Kayışın koptuğu
şarj göstergesinden anlaşılır, şarj lambası yanar.
Not:
1- Motor arıza yaparsa rölantide çalıştırılır.
2- Motor Hararet yaparsa Radyatör kapağının havası
alınarak açılır.
3- Soğutma sistemi su azaltıyorsa silindir kapak
contası yırtıktır veya radyatör hortumlarından kaçırıyordur. Silindir kapağı
ve bloğu çatlaksa su azalır, motor hararet yapar.
4- Motor yağına su giriyorsa silindir contası
yanıktır.
5- Motorda hararet yükselirse yağ incelir, motor
çekişten düşer.
6- Isı göstergesi çalışmıyorsa ısı (hararet) müşiri
arızalıdır. Bağlantı kablosu kopmuştur. Hava ile soğutmalı motoru, su ile
soğutmalı motordan ayıran en önemli özellik de, radyatör ve su pompasının olmamasıdır.
7- Araç çalıştıktan sonra motor çalışma sıcaklığına
gelmiyorsa termostat arızalı demektir. Termostat açık kalırsa motor ısınmaz.
8- Soğutma sistemi suyu günlük kontrol edilir. Su
seviyesi peteklerin üzerinde olmalıdır. Radyatöre konulacak su, içilecek
temizlikte olmalı.
9- Motor termostatı çıkarılırsa motor soğuk çalışır,
geç ısınır, aşınmalar artar.
10- Radyatörün su seviyesi motor rölantide
çalışırken kontrol edilir.
11- Radyatöre su araç rölantide çalışırken, motor
soğuk iken konur. Motor sıcakken ılık ve kıreçsiz su konur. Hararetli motora
soğuk su konursa silindir bloğu çatlar.
12- Kışın soğutma sisteminde suyun donmaması için
radyatöre antifiriz ilave edilir. Kışın antifiriz konmazsa su donar, blok
çatlar.
13- Soğutma sisteminde su yeterli olduğu halde,
motor fazla ısınıyorsa termostat arızalanmış olabilir.
14- Soğutma sisteminde su azalıyorsa, sebeplerinden
biri kalorifer hortumlarında kaçak olması olabilir.
15- Radyatör kapağının bozuk olması durumunda da
soğutma sisteminde suyun eksilmesine ve motorun hararet yapmasına neden olur.
16- Su kaynatarak su seviyesi eksilmiş motora ılık
su konulmalıdır.
ŞARJ SİSTEMİ
Görevi:
Motor çalıştığı müddetçe aküyü şarj edip alıcıları
besler.
Parçaları:
1- Alternatör (şarj dinomosu): Motor çalıştığı
müddetçe mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Motor devrine bağlı
olarak elektrik akımı üretir. Aküyü şarj eder, doldurur.
2- Konjektör (regülatör): Alternatörün ürettiği
elektiriği ayarlayarak sistemin zarar görmesini önler.
3- Şarj göstergesi: Sistemin çalışıp çalışmadığını
gösterir.
Çalışması:
Kontak anahtarı açıldığında sürücü mahallinde
bulunan yağ ve şarj göstergesi lambaları yanar. Marşa basılıp motor
çalıştığında, yağlama ve şarj lambaları söner. Alternatörün ürettiği
elektrik, motor devri ile değişir. Şarj göstergesi sistemin çalışıp
çalışmadığını sürücüye bildirir. Alternatör krank kasnağından vantilatör
kayışı vasıtası ile hareket alır. Vantilatör kayışı koparsa şarj lambası yanar.
Bu yüzden şarj lambası yandığında motor stop edilmelidir.
|
|
Not:
1- Araç üzerinde elektrik kaynağı yapılacaksa
alternatörün zarar görmemesi için akü kutup başları sökülür.
2- Vantilatör kayışı gerginliği 1-1.5 cm den fazla
olursa düşük devirde çalışır, şarj lambası yanıp söner.
3- Konjektör alternatörün ürettiği elektriği
ayarlayamaz ise sisteme fazla gerilim gider lambalar sık sık patlar.
4- Alternatörün kömürü bittiğinde veya aşındığında
elektrik üretemeyeceğinden şarj lambası yanar.
5- Marşa basılıp motor çalıştığında, şarj lambası
söner.
6- Motor çalışırken şarj lambasının yanmasının diğer
nedeni alternatör bağlantı kablosunun kopması, gevşek veya oksitli olmasıdır.
7- Motor çalışırken ayağımızı gaz pedalından
çektiğimizde far ışıkları azalıyorsa akü zayıflamıştır.
8- Motor çalışırken akü şarj olmuyorsa alternatör
elektrik üretmiyordur.
9- Motor çalışmazken ışık ve özel alıcıları
çalıştıran akümülatördür.
10- Konjektör (regülatör) ün arızalı olması aracın
aküsünden su kaybının fazla olmasına neden olur.
MARŞ
SİSTEMİ
Görevi:
Marş motoru yardımı ile motora ilk haraket vererek
motoru çalıştırmak.
Parçaları:
1- Akümülatör
2- Kontak anahtarı
3- Selenoid
4- Marş motoru
5- Volan dişlisi
Çalışması:
Kontak anahtarı açılıp marşa basıldığında marş
dişlisi volan dişlisini çevirerek motora ilk hareketi verir.
Not:
1- Marşa bastığımızda marş motoru hiç dönmüyorsa,
korna çalmıyorsa akü boştur, kutup başı gevşektir veya bağlantılarda
oksitlenme vardır.
2- Marşa 10-15 sn den fazla basılırsa akü boşalır.
3- Motor çalıştırılırken marş motoru yavaş dönüyorsa
veya tık diye ses gelip marş motoru çalışmıyorsa akü zayıflamıştır.
4- Marş kilitlenmesinde yapılacak ilk işlem aracı
vitese takarak ileri geri sallamaktır.
5- Marş sisteminde; marş motoruna giden kablo
bağlantıları gevşeyebilir, marş dişlisi kırılabilir veya aşınabilir, marş
kömürü aşınabilir, marş otomatiği arızalanabilir, marş motoru arızalanabilir.
Bu durumlarda motora ilk hareket verilmez ve motor çalışmaz.
EGZOZ SİSTEMİ
Görevi:
Yanma sonucu açığa çıkan gazların sessiz ve
emniyetli bir şekilde dışarı atılmasını sağlar. Egzoz gazının normal rengi:
yazın renksiz kışın beyazdır.
Parçaları:
1- Egzoz subabı
2- Egzoz manifoldu
3- Susturucu
4- Borular
Not:
1- Basınçlı olarak dışarı çıkan egzoz gazlarının
sesini azaltan parça egzoz susturucusudur.
2- Araçta egzozdan fazla ses çıkarsa sebebi
susturucu ve borularda delik olmasıdır.
3- Egzoz susturucusu tıkalı olursa yakıt sarfiyatı
artar.
ELEKTRİK VE
AYDINLATMA SİSTEMİ
Görevi:
Gündüz olduğu gibi gecede rahat seyir imkanı
sağlayan, aracın sürücüsünün diger araçlarla emniyetli seyrini sağlamak için
yapılan far, sinyal, korna ve çeşitli lambalardan oluşan parçaları çalıştıran
ve onların sigorta sistemi ile emniyetini sağlayan komple sistemdir.
Parçaları:
1- Farlar
2- Çeşitli lambalar
3- Sigortalar
4- Flaşör
|
|
Not:
1- Aracın farlarından bir kısmı veya hiçbiri
yanmıyorsa sigortalar atmış olabilir veya far anahtarı arızalıdır.
2- Aracı veya herhangi bir elektrikli sistemde kısa
devreden doğacak, etkili tehlikelerden koruyan parça sigortadır.
3- Aracın herhangi bir elektrikli sisteminde sigorta
atmış ise aynı amperde yenisi ile değiştirilir.
4- Aracın farlarından birisi normal, diğeri az
yanıyorsa bağlantılar oksitlenmiştir veya bağlantılar gevşemiştir. Farların
ikiside yanmıyorsa far anahtarı arızalıdır.
5- Aracın farlarından veya sinyallerinden biri
yanmıyorsa ampulü gevşek veya yanmıştır.
6- Aracın sinyalleri yanmıyorsa flaşörler
arızalıdır.
7- Farların bakımı yapılırken far ayarıda yapılır.
8- Aracın üzerinde çalışırken kısa devreden doğacak
yangın durumuna karşı akünün kutup başı bağlantısı sökülür.
9- Ayağımızı gaz pedalından çektiğimizde far
ışıkları azalıyorsa akü zayıftır.
10- Fren pedalına basıldığında fren lambalarından
herhangi biri yanmıyorsa yanmayan lambanın ampulü yanmıştır.
11- Fren pedalına bastığımızda fren lambaları
yanmıyor ise sigortalar atmıştır veya fren müşiri arızalıdır. Eğer fren
tutmaz lambada yanmaz ise fren hidroliği bitmiş veya sistemde hava vardır.
GÜÇ AKTARMA
ORGANLARI
RESİM
1-Kavrama (debriyaj) Sistemi
Görevi: Motor
çalışırken motorun hareketini tekerleklere iletmek veya kesmek. Aracı vitesi
geçirmeyi sağlamak. Vites değiştirilirken debriyaja basılır.
Parçaları:
1- Baskı
2- Balata
3- Bilye
Not :
1- Kavrama vites kutusu ile volan arasında bulunur.
Volanın üzerindedir.
2- Vites değiştirilirken ses geliyorsa debriyaj
pedalına tam basılmamıştır veya debriyaj ayarsızdır. Vitese geçişte zorluk
varsa kavrama ayırtmıyordur.
3- Araç hareket halinde iken ayak devamlı debriyaj
pedalında tutulursa debriyaj balatası aşınır.
4- Ani ve sert kalkış yapılırsa yakıt sarfiyatı
artar. Kaçırma ve kayma nedeni balatanın yağlanmasıdır.
5- Motor aniden çekişten düşerse balata
yağlanmıştır. Debriyaj teli kopmuşsa araç vitese geçmez.
6- Debriyaj en alt noktada kavrıyorsa ayarı bozuktur.
7- Araç geri vitese geçmiyorsa debriyaj pedalından
ayak çekilir, yeniden basılır.
2-Vites Kutusu
Görevi: Aracın hızını
yük ve yol durumuna göre ayarlamak, aracın geri hareketini temin etmek.
Parçaları:
1- Prizdirek mili
2- Senkromenç
3- Grup dişlisi
4- Geri vites dişlisi
5- Çıkış mili
NOT:
1- Aracın hızını gücünü ayarlayan sistemdir.
2- Yağı, kullanma kılavuzuna göre değiştirilir.
Vites kutusundan ses geliyorsa yağ kalmamıştır.
3- Bakım yapılırken yağına bakılır. Kaçak
olmamalıdır.
4- Dişli yağı kullanılır. Yağsız kalırsa ses yapar.
|
|
5- Aracın kilometre saati değer göstermiyorsa teli
kopmuş demektir.
6- Araçla yolda giderken aracın hızına göre vitesi
ayarlamak gerekir.
3-Şaft (kardan ) mili
Görevi: Şanzımandan aldığı
hareketi diferansiyele iletir.
1- Çok düzgün dönmelidir.
2- Boyu uzayıp kısalabilmelidir.
3- Açılı dönebilmelidir.
4- İçi boş borudan yapılmalıdır.
5- Şaftın kopması anında araç devrilebilir.
6- Şaft balansı bozuk olursa belirli hızlarda şaftan
ses gelir.
7- Motor ile difransiyelin çok yakın olduğu
araçlarda şaft olmaz.
8- Şaftın üzerindeki mafsalların görevi değişik
açılarda hareket iletmektir.
4- Diferansiyel
Görevi: Şafttan
aldığı hareketi 90 derece kırıp tekerleklere iletmek. Dönüşlerde içteki
tekerin az, dıştaki tekerin fazla dönmesini sağlamak.
Parçaları:
1- Ayna dişli
2- Mahruti dişli
3- Aks dişli
4- Pinyon dişli
5- Aks mili
NOT:
1- Diferansiyelde dişli yağı kullanılır.
2- Dişliler arasında aşınma olur ve yağsız kalırsa
öter (ses yapar).
5-Lastikler
Önemli Notlar:
1- Şamrelli lastik : İç lastiği olan lastiğe denir.
2- Dubleks lastik : İç lastiği olmayan ( şamrelsiz )
lastiklere denir.
3- Radyal lastik : Geniş tabanlı lastiklere radyal
lastik denir.
4- Lastik hava basınçları normalden fazla olursa
lastik orta kısmında daha çabuk aşınır, ayrıca yolda giderken zıplama yapar.
5- Lastik hava basıncı az olursa lastikler kenardan
aşınır, yakıt sarfiyatı artar, frenleme iyi olmaz.
6- Ön lastiklerin birinde hava basıncı az olursa
direksiyon az olan tarafa çekme yapar.
7- Lastiklere balans ayarı yapılmaz ise direksiyona
darbeler gelir. Araç yolda giderken titreşmeler yapar. Direksiyonda titreşim
hissedilir.
8- Araç uzun yoldan geldiğinde lastik hava basıncı
artmış ise hiçbirşey yapılmaz.
9- Lastik diş derinliği 4 mm den aşağıya
düşerse değiştirilir.
10- Ön lastikler daima yeni olmalıdır. Ön lastiğin
biri yeni biri eski olursa araç çekme yapar.
11- Patinaj zinciri çekici, yani diferansiyelden
hareket alan ( çekişli ) tekerlere takılır.
12- Lastiklerin üzerinde ebadı yazılıdır. Lastik
üzerindeki rakamlar lastiğin ebadını gösterir.
13- Aracın lastikleri değiştirilirken motor
durdurulmalı, el freni çekilmeli, tekerleklere takoz konulmalıdır.
14- Ön lastiklerin basıncı tavsiye edilen değerden
az olursa direksiyon zor döner.
15- Aracın lastiklerini araca her bineceğinizde
kontrol etmelisiniz.
16- Ön lastiklerden birine dubleks birine de
şamyelli lastik takılırsa bir tarafa çekme yapar.
17- Araçlarda periyodik olarak lastikler
değiştirilmezse bazı lastikler daha önce eskir.
18- Araçta yakıt tasarrufu sağlamak için lastiklerin
hava basıncı kontrol edilmelidir.
19- Araç lastikleri günde en az bir kez kontrol
edilmelidir.
FREN SİSTEMİ
Görevi: Hareket
halindeki aracı yavaşlatmak, aracı dudurmak, duran aracı yerinde sabitlemek.
Parçaları:
1- Fren ana merkezi
2- Tekerlek silindiri
3- Disk-kampana
4- Fren hidrolik yağı
5- Balatalar
6- El freni tabancası ve balatalar
7- Ayak pedalı
8- Westing hause
9- Fren Boruları |
|
Fren çeşitleri:
1- Havalı frenler
2- Hidrolik frenler
3- Mekanik frenler (El freni)
Çalışması: Sistem;
sıvılar sıkıştırılmaz, üzerine gelen hareketi aynen iletir prensibine göre
çalışır. Fren pedalına basıldığında borulardaki hidrolik yağı, kampana veya
diskteki silindirde balatalara hareketi iletir. Balatalar diski dönmez
pozisyona getirir.
Not:
1- Fren pedalına basıldığında lambalar yanmıyor ise
fren sisteminin hidroliği bitmiştir.
2- Fren pedalına basıldığında lambalardan biri
yanmıyorsa lambanın ampülü yanmıştır.
3- Fren yapıldığında aracın hızı azalmıyorsa
hidrolik kalmamıştır.
4- Fren hidrolik kabındaki yağ günlük bakımda
kontrol edilir.
5- Çok soğuk havalarda el freni çekili halde park
edilirse el freni ve balatalar donarak yapışır.
6- Aracın kampanaları el ile kontrol edildiğinde
aşırı ısınmışsa fren ayarı bozuktur.
7- Westing hause sisteminde araç hareket ediyorken
motor stop edilirse fren tutmaz.
8- El freni çekili vaziyette unutulup yola devam
edilirse kampanalar ısınır fren tutmaz.
9- Servis frene basıldığında ön ve arka lastikler
birlikte durur.
10- Araçta elfreninin görevi duran aracı
sabitlemektir.
11- Aracın freni sıkı ayarlanırsa yakıt sarfiyatı
artar.
12- Fren yağı azalmış ise hidrolik yağı ile
tamamlanır.
13- Araç çalıştırıp hareket istendiğinde rahat harekete
geçmiyor veya zorlanıyorsa el freni çekili kalmıştır.
14- Araçlarda ayak ve el freni bulunur.
15- El freninin teli koparsa el freni tutmaz.
16- Traktörlerde sağ sol fren mandalı yolda giderken
kilitlenmelidir.
17- Hava frenli bir araçta hava basıncının çok çabuk
düşmesinin nedeni borularda veya rekorlarda kaçak olmasıdır.
18- Hava frenli bir aracın hava basıncı göstergesi
basınç göstermiyorsa araç olduğu yerden hareket ettirilmez.
19- Hava frenli bir araçta gösterge hava basıncı
göstermiyorsa kompresör hava üretmiyordur.
20- Araç yolda giderken aracın hızına göre
uygun vites takmak gerekir.
21- Hidrolik fren sistemine hava girmiş ise frenleme
kuvveti azalır, aracın hızı azalmaz, frenleme iyi olmaz.
22- Disk fren sistemi balataların daha çabuk soğuyabilmesi
nedeni ile kampanalı frene göre üstündür.
23- Fren pedalına basıldığında titreşimler
hissediliyorsa, fren diskinde çizikler ve aşınmalar olmuş demektir.
24- Fren balataları ıslandığında, araç frene
basıldığında durmaz.
25- Sadece bir taraftaki fren balataları ıslanmış
ise, frenleme sırasında araç, balataların ıslandığı yönden savrulur.
26- ABS fren sistemi, frenleme sırasında sürücünün
direksiyon hakimiyetini sağladığı için üstündür.
SÜSPANSİYON
SİSTEMİ
Görevi: Aracın
içindeki sürücü, yolcu ve aracın kendisini yol arızalarından dolayı
meydana gelen darbelerden korur.
Parçaları:
1- Amortisör
2- Yay (Helezon ve yaprak yay). Bu sitemin zarar
görmemesi için çukur ve tümseklere sert girilmemelidir.
DİREKSİYON
SİSTEMİ VE ÖN DÜZEN DONANIMI
Görevi: Dönüşlerde ön
tekerin aynı açıda dönmesini sğalamak ve ön takım düzgünlüğünü, dengesini
sağlamak.
|
|
Parçaları:
1- Direksiyon simidi
2- Direksiyon mili
3- Direksiyon dişli kutusu
4- Rot (kısa-uzun)
5- Rot başı
6- Rotil
Not:
1- Ön düzen ayarı bozuk olan araçta ön lastikler
içten ve dıştan düzensiz aşınır, yakıt sarfiyatı artar.
2- Aracın ön tekerleklerinde balanssızlık varsa
direksiyonda titreşim meydana gelir.
3- Aracın direksiyon boşluğu fazla ise nedeni, dişli
kutusundaki arızadır.
4- Aracın direksiyon boşluğu artmış ve titreşim
varsa rot başları aşınmıştır.
5- Aracın direksiyon boşluğu artmış ise direksiyon
kutusu ayarı bozulmuştur.
6- Aracın direksiyonu zor dönüyor ise lastiklerin
havası tavsiye edilen değerden azdır.
7- Direksiyon dişli kutusunda dişli yağı kullanılır.
YENİ ARACA
İLK BAKIM
Rodaj süresince ani duruş ve kalkış
yapılmamalı ve aynı viteste uzun süreli gidilmemelidir.
İlk kilometreler motorun alışma devresidir. Aracın
kullanma klavuzunda belirten kilometrelerde bakım yaptırılması gerekir. Aksi
halde motorda hasar meydana gelebilir.
GÖSTERGELER
SİSTEMİ
Görevi: Aracın;
yakıt, yağlama, soğutma, şarj, ışık, aydınlatma, motor devri, hız değeri gibi
hususlar hakkında sürücüye bilgi veren ve ikaz eden sistemdir.
Araçta bulunan göstergeler:
Kilometre göstergesi
Motor devri göstergesi
Günlük kilometre göstergesi
Hız göstergesi
Yakıt göstergesi (Depodaki yakıt miktarı belli bir
seviyenin altına düştüğünde sarı renkli lamba yanar.)
Yağ göstergesi (Motor çalıştırıldığında sönmesi
gereken kırmızı lamba)
Isı göstergesi
Şarj göstergesi (Motor çalıştırıldığında sönmesi
gereken kırmızı lamba)
Jigle göstergesi (Jigle çekili olduğunda yanan sarı
lamba)
El freni göstergesi ( El freni çekili olduğunda
yanan kırmızı lamba)
Dönüş ışıkları göstergesi
Kısa ve uzun far göstergesi (Uzun farlar
yakıldığında yanan mavi lamba)
|
